Επίσκεψη μελέτης στην Εσθονία

Οι μέρες της εκπαιδευτικής επίσκεψης μου στην Εσθονία και στα σχολεία της τελείωσε σήμερα, και επειδή οι μέρες ήταν πολύ φορτωμένες δεν κατάφερα να σας πω τα νέα νωρίτερα. Το κάνω τώρα, πριν σας πω όλα τα σχετικά για την ετήσια συνάντηση της ΔΟΟΟ.
Το πρόγραμμα είχε δύο στόχους. Ο ένας ήταν να παρατηρήσουμε και να μελετήσουμε όσο γινόταν μέσα σ’ αυτό το λίγο χρόνο το θεσμό του μέντορα όπως αυτός λειτουργεί επίσημα στην Εσθονία τα τελευταία 7 περίπου χρόνια και οι Εσθονοί εκπαιδευτικοί θεωρούν πολύ πετυχημένο αφού τα αποτελέσματα των μαθητών τους στην PISA είναι σε υψηλά ποσοστά, πράγμα, που τους κάνει να νιώθουν περήφανοι. Στην πραγματικότητα και έχοντας βγεί από την Σοβιετική κατοχή όπως αυτοί την ονομάζουν, προσπαθούν να στήσουν το κράτος τους, και φυσικά μια και είναι στην Βαλτική θάλασσα τα πρότυπα τους είναι οι Σκανδιναβοί και ιδιαίτερα οι Φινλανδοί που είναι οι άμεσοι και πολύ κοντινοί γείτονές τους.
Ο θεσμός του μέντορα είναι κάτι που εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλα τα σχολεία. Οι εκπαιδευτικοί ξέρουν πολύ καλά από την στιγμή που θα πιάσουν δουλειά σε ένα σχολείο, είτε αυτό ανήκει στην πολιτεία και είναι κρατικό ή ανήκει στον Δήμο και θεωρείται περισσότερο ιδιωτικό, ότι θα πρέπει να έχουν τον δικό τους αποκλειστικό μέντορα για ένα χρόνο, αλλά και να παρακολουθήσουν εισαγωγική επιμόρφωση την οποία όμως αναλαμβάνει το Πανεπιστήμιο από το οποίο αποφοίτησαν κάνοντας το μεταπτυχιακό τους στα παιδαγωγικά για να μπορέσουν να γίνουν εκπαιδευτικοί και να δουλέψουν ως εκπαιδευτικοί. Βέβαια το επάγγελμα του εκπαιδευτικού δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστικό, αφού πιστεύεται ότι με την μεγάλη ανάπτυξη της χώρας οι νέοι-ες μπορούν να βρουν καλύτερες και περισσότερες ευκαιρίες για δουλειά, ειδικά αν υπολογιστεί ότι ο μισθός του εκπαιδευτικού είναι πολύ μικρός, ακόμη και για την χώρα τους.(ο μισθός του νεοδιόριστου εκπαιδευτικού είναι 500 περίπου ευρώ, καθαρά).
Ο μέντορας είναι ένας εκπαιδευτικός που έχει τουλάχιστον τρία χρόνια προϋπηρεσία στο ίδιο σχολείο, άσχετης ειδικότητας με το νέο-α εκπαιδευτικό, που δεν είναι απαραίτητο να δουλεύει για πρώτη φορά (μπορεί απλά να είναι νέος-α στο σχολείο που πήγε να εργαστεί αυτή τη χρονιά). Το καθήκον του είναι να υποστηρίξει και να βοηθήσει τον νέο-α εκπαιδευτικό σε όλα όσα έχει ανάγκη. Από την ξενάγηση στο χώρο του σχολείου, στις λεπτομέρειες που είναι απαραίτητες στο σχολείο αλλά παράλληλα στα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει στην διδασκαλία του. Έτσι, ο μέντορας έχει το ρόλο του συμβούλου-υποστηρικτή με όλες τις μορφές που αυτό μπορεί να εμπεριέχει. Παράλληλα το Πανεπιστήμιο υποστηρίζει και τον ρόλο του μέντορα αλλά και τους νέους εκπαιδευτικούς με συχνά σεμινάρια και συναντήσεις που όμως δεν έχουν την μορφή του μαθήματος, αφού ήδη οι εκπαιδευτικοί είναι πλήρως επιστημονικά και παιδαγωγικά καταρτισμένοι, αλλά είναι καθαρά βιωματικά, με παιχνίδια και ασκήσεις ρόλων που θα βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς στην εκπαιδευτική διδασκαλία στην πράξη.
Ας έρθουμε τώρα στα δικά μας, εκείνα της Οικιακής Οικονομίας. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω μάθημα Οικιακής Οικονομίας στην σύγχρονη και πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα τους, όπου το μάθημα γίνεται βασισμένο στο Φιλανδικό μοντέλο, αν και μάλλον θα έλεγα ότι προσπαθεί να μοιάσει στο Φιλανδικό μοντέλο. Ο χώρος όμως της κουζίνας συνορεύει με το χώρο της χειροτεχνίας, στον οποίο γινόταν μάθημα το οποίο και ζητήσαμε να παρακολουθήσουμε. Με μεγάλη μου έκπληξη είδα ότι η χειροτεχνία(hand crafts το έλεγαν) που γινόταν εκεί θύμιζε πολύ τα δικά μας παλιά οικοκυρικά, αφού έπλεκαν με το βελονάκι, έραβαν σε ραπτομηχανές και όχι μόνο, και ασχολούνταν με τις παραδοσιακές ενδυμασίες της Εσθονίας, με στόχο την ενίσχυση της παράδοσης του πλεξίματος σε αυτή τη βόρεια χώρα της Βαλτικής. Όμως, αισθάνθηκα ότι ήμουν πίσω, στο Γυμνάσιο Θηλέων της Κέρκυρας την δεκαετία του 70!!!! Το χειρότερο βέβαια ήταν το γεγονός ότι την τάξη παρακολουθούσαν ΜΟΝΟ κορίτσια, αφού τα αγόρια ήταν σε τάξη που έκαναν ξυλο-κατασκευές. Αντίθετα στο μάθημα της Οικιακής Οικονομίας στην κουζίνα, το τμήμα ήταν μεικτό. Στην ερώτηση μου στην συνάδελφο εκείνη την στιγμή, αλλά και σε όλους τους εκπαιδευτικούς, υπεύθυνους του σχολείου, Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, Viimsi, που είχε 1540 μαθητές-τριες, γιατί είχαν τάξεις ξεχωριστές για αγόρια και κορίτσια η απάντηση ήταν ότι αυτό είναι παραδοσιακό και έτσι γίνεται.(!!!!)
Φυσικά, τις έμφυλες καταστάσεις στα σχολεία τους είδα και στο τεχνικό λύκειο την επόμενη μέρα, αλλά και στο νηπιαγωγείο, παρόλες τις φιλότιμες προσπάθειες της νηπιαγωγού που μας μίλησε προσπαθώντας να μας πείσει ότι δεν έχουν διακρίσεις στα φύλα. Μάλλον δεν τα καταφέρνουν καλά, αφού στις παρατηρήσεις μου σε όλους τους σχολικούς χώρους είδα πολλά στοιχεία που φαίνεται ότι ακολουθούν διακρίσεις στα φύλα. Το αποκορύφωμα βέβαια είναι ότι δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου άνδρες εκπαιδευτικοί σε καμιά βαθμίδα εκπαίδευσης, εκτός ίσως από την τεχνική εκπαίδευση, στα μαθήματα των ειδικοτήτων, με μικρό ποσοστό.
Φυσικά, τόνισα την έκπληξη μου στους διοργανωτές(αν και ήταν διοργανώτριες, άνδρας δεν υπήρχε ούτε για δείγμα!!!!!) αφού θεωρούσα ότι μια και προσπαθούν να μοιάσουν στους Φιλανδούς δεν θα έπρεπε να έχουν τέτοια θέματα. Παραδέχθηκαν ότι υπάρχουν διακρίσεις φύλων στα μαθήματα και δεν είμαι σίγουρη ότι πολυκατάλαβαν τις θέσεις μου. Αντίθετα με ρώτησαν αν αυτό ισχύει και στην Ελλάδα, οι διακρίσεις των μαθημάτων με έμφυλο τρόπο. Είναι περιττό να σας πω ότι όλοι και όλες οι συμμετέχοντες-ουσες στην επίσκεψη μελέτης ήξεραν πια θα ήταν η επόμενη ερώτηση μου σε κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα που επισκεπτόμασταν ύστερα από την πρώτη μέρα στο Viimsi school.
Οι πέντε μέρες στην Εσθονία αποδείχθηκαν υπέροχες. Η ομάδα μας έδεσε καταπληκτικά, γελάσαμε πάρα πολύ και αναπτύχθηκαν φιλίες που δεν νομίζω να ξεπεραστούν εύκολα. Ο μεγαλύτερος «σύμμαχος» μας στα εκπαιδευτικά θέματα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η Γαλλία, ή οποία φαίνεται ότι έχει τα δικά μας χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Για άλλη μια φορά, και αυτό ήταν κοινή πεποίθηση και των έξι αντιπροσώπων των χωρών (Γερμανία, Γαλλία, Ουγγαρία, Αγγλία, Σκωτία, Ελλάδα)που ήταν εδώ είναι ότι ο εκπαιδευτικός ξεχωρίζει με την προσωπικότητα του, με την ψυχή και το συναίσθημα που δίνει στην τάξη, με την αγάπη για την δουλειά του. Οι εξοπλισμοί, που εδώ υπήρχαν άφθονοι, οι χώροι, τα νέα όμορφα και λειτουργικά κτίρια δεν ήταν αρκετά να προσφέρουν την εκπαιδευτική μεθοδολογία που θα φέρει πραγματικά αποτελέσματα στους μαθητές, όχι μόνο στο επίπεδο της γνώσης αλλά και σε αυτό των κοινωνικών δεξιοτήτων που τόσο είναι απαραίτητες σήμερα.
Για τέλος θα σας πω μια φράση που μου έκανε την πιο έντονα αρνητική εντύπωση. Μια νέα δασκάλα είπε ότι η καλύτερη συμβουλή που της έδωσε η μέντορας της στα πρώτα της βήματα ήταν ότι πρέπει να φοράει μάσκα όταν μπαίνει στην τάξη, και να κάνει μια δουλειά που είναι σαν όλες τις άλλες, και μπορεί να την αλλάξει όποτε θέλει.
Μπορεί άραγε αυτή η συμβουλή να προσφέρει χρήσιμο εκπαιδευτικό έργο;; Συνεχίζω να αναρωτιέμαι αν και ξέρω, όπως και εσείς επίσης, ότι η απάντηση μπορεί να είναι μόνο όχι!!! Το ταξίδι στο Ταλίν της Εσθονίας, η παρακολούθηση μαθημάτων στα σχολεία της, αλλά και η γενική αίσθηση της ομάδας και οι συνεχείς συζητήσεις μας, μου έδειξαν πολύ καλά, για άλλη μια φορά, ότι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού δεν είναι σαν όλα τα άλλα. Είναι αυτό που εμείς λέμε λειτούργημα και δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτε άλλο. Παράλληλα, αυτή η εκπαιδευτική Ευρωπαϊκή συνάντηση με έκανε να νιώσω περήφανη όσο ποτέ για τους Έλληνες -νίδες Εκπαιδευτικούς.
Σας ευχαριστώ πολύ όλες και όλους για όσα προσφέρετε στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και αυτό πάνω απ’ όλα είναι η καρδιά και η ψυχή σας, περικυκλωμένα από την ελληνική ζεστασιά, την αγάπη, την απέραντη έκφραση συναισθημάτων, που δυστυχώς , οι βόρειοι δεν θα μπορέσουν ποτέ να βιώσουν μέσα τους. Οι γνώσεις είναι εύκολο να δοθούν ο τρόπος είναι το δύσκολο. Και εμείς στην Ελλάδα μπορούμε να τον έχουμε αν το θέλουμε πραγματικά.